Fig. 2: Op 30 oktober 1462 heeft Lodewijk van Bourbon, prinsbisschop van Luik, de O.-L.-Vrouwekerk tot collegiale kerk verheven en er een kanunnikengemeenschap van 13 geestelijke heren toegestaan. Dit op initiatief van Antoon van Croy en Margareta van Lorreinen, heer en dame van Aarschot. Archiefdocument: 'Stichting en Oprichting van het kapittel', papier, 17de e
Archieven
De kern van de collectie zijn de archieven van de O.-L.-Vrouwekerk en -parochie en het aan deze kerk verbonden O.-L.-Vrouwekapittel, waaraan het archief zijn naam ontleent. Deze archieven worden tot vandaag bewaard in hun huis van oorsprong, de O.-L.-Vrouwekerk.
Tussen 1908 en 1911 inventariseerde priester-historicus Frans De Ridder de archivalia van de kerk en van het in 1797 afgeschafte kapittel, samen met de archieven van de eveneens afgeschafte instellingen van het begijnhof en de drossaard. Van kloosters, kapellen, religieuze broederschappen en allerlei met de kerk verbonden initiatieven vind je hier eveneens archieven.
Ook de Verzameling Frans Craenen werd hieraan toegevoegd. Deze priester-historicus (1851-1898) heeft in zijn notities veelvuldig gekopieerd uit boeken en archieven, o.a. uit het voormalige stadsarchief dat enkele jaren later, tijdens WO I, jammerlijk in de vlammen opging. Meer over de verzamelingen zie rubriek 'Inventarissen'.
Het archief van de collegiale O.-L.-Vrouwekerk vervult sindsdien de rol van Aarschots belangrijkste historische archief. Sedert 1964-1965 is het wekelijks op vaste tijdstippen openbaar toegankelijk. Een aanzienlijk deel van de geschiedenisboeken en -artikels over Aarschot zijn opgemaakt op basis van opzoekingen in dit archief.
Het archief ontving heel wat interessante schenkingen van personen en verenigingen, die de collectie nog verder konden aanvullen. Daarnaast documenteert het uitvoerig het rijke openbare kunstbezit van deze kerk. Het resultaat is een archief van 27 strekkende meter of 250 dozen.
Ga naar de rubriek ‘Archieven raadplegen’ voor de leeszaalwerking van het archief, over de online raadpleging van het archief of om materiaal in je bezit te schenken aan het archief.
Het archief stelde zijn expertise en depots enkele malen ter beschikking voor andere instellingen en voor de archieven van de stad Aarschot. Het vervult een rol als ontmoetingsplek voor historici en werkt ook adviserend voor restauraties, erfgoedpresentaties en andere initiatieven.
In de stemmige archiefruimte worden een aantal objecten uit de geschiedenis van de O.-L.-Vrouwekerk permanent tentoon gesteld. Het archief maakt ook collectiepresentaties rond bepaalde thema’s.
Fig. 3 : Aarschots meest bekende kunstenaar schilderde een altaardoek voor de Begijnhofkerk, dat later verhuisde naar de O.-L.-Vrouwekerk. Archiefdocument: portret illustratie uit de monografie 'Kunstschilder P.J. Verhaghen', door Jozef Meerbergen, uitgave: Frans Ingelberts-Pelgrims, 1927